نصب و استفاده از آنتن مرکزی یک راه حل محبوب برای ساکنان ساختمانهای مسکونی، تجاری و اداری است که به آن ها کمک میکند تا سیگنالهای تلویزیونی و رادیویی را به راحتی دریافت کنند. برای اینکه بتوان از طریق تلویزیون سیگنال های صوتی و تصویری را دریافت کرد، احتیاج به آنتن است. نصب آنتن و سیم کشی آن برای تک به تک واحد ها، علاوه بر اینکه محیط پشت بام را شلوغ و بهم ریخته میکند باعث ظاهر و نمای زشت ساختمان نیز میشود. آنتن مرکزی این مشکل را تا حدودی رفع کرده است و کمک میکند تنها با استفاده از یک آنتن بتوان به تمامی واحد ها و تلویزیون های موجود در یک مجموعه سیگنال رساند و دیگر هر واحد احتیاج به یک آنتن مجزا نداشته باشد.
آنتن مرکزی تلویزیون چیست؟
آنتن های مرکزی که در زبان انگلیسی با عنوان MATV شناخته میشوند، سیگنال های تلویزیونی و رادیویی را دریافت میکنند و سپس آن را به همه گیرنده های (تلویزیون) ساختمان انتقال میدهند. امروزه اکثر آنتن های مرکزی تلویزیون میتوانند انواع سیگنال های دیجیتال و آنالوگ را دریافت کنند و به گیرنده ها بفرستند. برای محیط هایی که تعداد واحد ها و گیرنده ها زیاد است، آنتن تلویزیون کارساز نیست و آنتن مرکزی تلویزیون پیشنهاد میشود.
اجزای آنتن مرکزی
سیستم آنتن مرکزی شامل اجزای مختلفی است که هر یک نقش خاصی در دریافت و توزیع سیگنالها ایفا میکند. این اجزا به کیفیت سیگنالها و عملکرد بهتر سیستم کمک میکنند. تاثیر هر یک از این بخش ها در فرایند و عملکرد آنتن مرکزی موثر است و نمیتوان وجود آن ها را نادیده گرفت. البته در برخی موارد نیز ممکن است که احتیاجی به استفاده از تمامی این اجزا نباشد و در صورت به کار نبردن برخی از آن ها اثر منفی بر روی کیفیت و دریافت سیگنال ها رخ ندهد.
آنتن (دریافت کننده)
مهمترین بخش یک سیستم آنتن مرکزی، دریافتکننده سیگنال یا همان آنتن است. آنتنها معمولاً بر روی پشتبام و در مکانی نصب میشوند که بهترین گیرایی سیگنال را داشته باشند. فرکانسهای رادیویی به سه دسته اصلی UHF، VHF و FM تقسیم میشوند. یک آنتن مرکزی مناسب، معمولاً از هر سه نوع فرکانس پشتیبانی میکند تا بتواند سیگنالهای مختلف را به خوبی دریافت و توزیع کند. UHF معمولاً برای کانالهای تلویزیونی دیجیتال، VHF برای کانالهای قدیمیتر آنالوگ و سیگنالهای FM نیز برای رادیوهای موج کوتاه کاربرد دارند. معمولا از میان انواع آنتن های موجود در بازار، برای سیستم آنتن مرکزی، آنتن Yagi پیشنهاد میشود. آنتن یاگی به دلیل جهتدار بودن و کارایی بالا، سیگنالها را از یک جهت خاص با کیفیت بالا دریافت یا ارسال میکند. این نوع آنتن ها با عنوان آنتن شاخه ای هم شناخته میشوند و دارای سه بخش بازتابنده، مستقیم کننده و فعال هستند که هریک باعث عملکرد بهتر آنتن یاگی میشوند و دارای وظیفه مختص به خود هستند.
تقویت کننده
سیگنال های دریافتی توسط آنتن باید بین تمامی گیرنده ها تقسیم شوند. فرایند تقسیم شدن سیگنال باعث افت کیفیت تصاویر تلویزیون و نویز میشود. دستگاه تقویت کننده (آمپلی فایر) بعد از آنتن قرار دارد و با افزایش توان سیگنال های دریافتی از افت آن ها جلوگیری میکند. لازم به ذکر است که دستگاه های تقویت کننده دارای انواع مخلتفی هستند و هریک از آن ها مقدار توان و افزایش سیگنالی که انجام میدهند با دیگری متفاوت است. دستگاه های آمپلی فایر میتوانند سیگنال های هر سه نوع فرکانس UHF، VHF و FM تقویت کنند، میزان و قدرت تقویت کنندگی دستگاه با واحد دسی بل سنجیده میشود. شرایط قرارگیری آنتن، موانع موجود بر سر راه آنتن و سایر موارد، تعیین کننده این هستند که آمپلی فایر مد نظر باید تا چند دسی بل تقویت کنندگی داشته باشد.
اسپلیتر
در مرحله بعدی از دیگر اجزای آنتن مرکزی باید به اسپلیتر ها یا جداکننده اشاره کرد. هنگامی که از آنتن اصلی قرار گرفته شده بر روی پشت بام سیم کشی انجام میشود، برای اینکه سیگنال ها به واسطه این سیم به هر واحد توزیع شود احتیاج به جداکننده است. جداکننده یک قطعه فلزی یا آلومینیومی میباشد که دارای یک ورودی و چندین خروجی است. تعداد خروجی های اسپلیتر به تعداد واحد ها ساختمان (تعداد گیرنده ها) بستگی دارد، در بازار اسپلیتر ها با تعداد خروجی ها مختلف ۲، ۴، ۶، ۸ و حتی بیشتر به فروش میشوند. از قسمت ورودی اسپلیتر، کابل اصلی که از آنتن کشیده شده است وارد میشود و سپس از قسمت خروجی به ازای هر واحد یک سیم خارج میشود. میزان سیگنال ورودی به اسپلیتر هنگام خارج شدن بین تمامی خروجی ها به صورت یکسان تقسیم میشود، به فرض مثال اگر سیگنال وارد شده ۱۰۰ باشد و یک ساختمان دارای ۱۰ واحد باشد، مقدار سیگنال دریافتی هر واحد برابر با ۱۰ است.
تپ آف
هنگامی که سیگنال ها به سمت واحد ها و گیرنده ها هدایت میشوند، در مسیر به علت وجود فاصله ممکن است که طبقات پایین تر و گیرنده هایی که از آنتن دورتر هستند با معضل افت کیفیت و نویز مواجه شوند.
تپ آف در مسیر کابل ها ها قرار دارد، این وسیله بخشی از سیگنال های دریافتی را کاهش میدهد و باقی سیگنال را برای توزیع در مسیرهای دورتر یا گیرندههای دیگر عبور میدهد. تپ آف با کاهش توان سیگنال در خروجیهای مشخص، مانع از افت زیاد سیگنال در مسیرهای طولانی است و سیگنال مناسب برای گیرندههای دورتر حفظ میشود. تپ آف ها دارای یک ورودی و تعدادی خروجی هستند که تعداد خروجی ها در هر یک آن ها متفاوت است. معمولا در هر ساختمان، باید در هر طبقه یک تپ آف قرار داد که تعداد خروجی آن بستگی به تعداد واحد های قرار گرفته داخل آن طبقه دارد.
اتصالات
کابل ها از مهمترین اقلامی هستند که هنگام نصب انواع آنتن مرکزی وجود آن ها ضروری است. تمامی فرایندهای نصب آنتن از پشت بام تا واحد ها به واسطه کابل انجام میشود. به صورت کلی برای انجام تمامی اتصالات و سیم کشی های تمام آنتن های مرکزی از کابل کواکسیال استفاده میشود. هرچه قطر هادی مرکزی کابل بیشتر باشد، مقاومت کمتری در برابر سیگنال دارد و بنابراین افت سیگنال کمتری در طول مسیر رخ میدهد. کیفیت و طول کابل در کیفیت و خروجی نهایی آنتن مرکزی خیلی موثر هستند، کابل های بی کیفیت میتوانند باعث نشتی سیگنال و در نتیجه افت سیگنال یا نویز شوند.
انواع آنتن مرکزی
در معنای کلی و عمومی، آنتن مرکزی به سیستمی گفته میشود که برای دریافت و انتقال سیگنالهای رادیویی یا الکترومغناطیسی از یک منبع مرکزی به چندین مقصد یا گیرنده استفاده میشود. مفهوم آنتن مرکزی صرفا به تلویزیون و استفاده های خانگی محدود نیست و معنی جامع تری دارد. از انواع سیستم آنتن مرکزی میتوان در ساختمان ها برای شبکه های تلویزیونی و حتی دکل ها مخابراتی برای آنتن دهی تلفن های همراه و غیره استفاده کرد.
- MATV (آنتن مرکزی تلویزیون): یک آنتن واحد سیگنال های تلویزیونی را دریافت میکند و سپس به تمامی واحد های ساختمان ارسال میکند. (منظور از این مقاله بیشتر اشاره این همین نوع آنتن مرکزی است)؛
- SMATV (آنتن مرکزی ماهواره ای): در این نوع آنتن مرکزی، به جای آنتن از دیش استفاده میشود. دیش تمامی سیگنال ها را از ماهواره ها دریافت میکند و به گیرنده های واحد ها میفرستد:
- CATV (آنتن مرکزی کابلی): سیگنال ها از طریق کابل کشی یک مرکز تلویزیونی به منازل، ساختمان اداری و تجاری منتقل میشوند. این سیستم در ایران آنچنان کاربردی ندارد.
مزایا و معایب آنتن مرکزی
انواع آنتن مرکزی تلویزیون با هدف ساده و بهینه کردن فرآیند دریافت و توزیع سیگنال های تلویزیون و رادیویی طراحی شده اند که از آن ها میتوان در بسیاری از مراکز و موارد بهره برد. انواع آنتن مرکزی نیز مانند هر فناوری دیگر دارای مزایا و معایب متفاوتی هستند که باید در نظر گرفته شوند. آگاهی از نقاط مثبت و منفی آن ها به کاربران برای تصمیم گیری بهتر کمک میکند.
مزایای آنتن مرکزی
با توجه به نیازهای روزافزون در زمینه دسترسی به محتوای رسانهای، آنتن مرکزی میتواند راهحل مؤثری برای تأمین نیازهای تلویزیونی در محیطهای مختلف باشد. در ادامه چند مورد از مزایای آنتن های مرکزی تلویزیون مورد بررسی قرار میگیرند.
- نظم دهی پشت بام
اگر در یک آپارتمان سیستم آنتن مرکزی قرار داده نشود، هر واحد برای اینکه به شبکه های تلویزیونی دسترسی داشته باشد مجبور است تا یک آنتن مجزا برای خود نصب کند که این امر موجب میشود تا فضای پشت بام را شلوغ و شلخته نشان دهند. با وجود آنتن مرکزی دیگر احتیاجی نیست که به تعداد هر واحد یک آنتن و کابل در پشت بام قرار داشته باشد. اولین تاثیری که بلافاصله بعد از نصب آنتن مرکزی تلویزیون میتوان متوجه آن شد نظم گرفتن پشت بام است.
- کیفیت بالا
نصب آنتن مرکزی باید توسط افراد متخصص و با استفاده از اجزایی ضروری که در بالا به آن ها اشاره شد صورت گیرد که این موضوع باعث کاهش احتمال افت سیگنال یا تصاویر بیکیفیت میشود. علاوه بر این، به دلیل وجود تنها یک آنتن روی پشت بام، نصابها میتوانند بخشهای مختلف پشت بام را بررسی کنند تا بهترین جهت را برای دریافت سیگنال پیدا شود. عدم وجود آنتنهای اضافی باعث میشود که هیچ مزاحمتی در مسیر سیگنال نباشد و نواحی با دسترسی بهتر به سیگنالها اشغال نگردند.
- قابلیت دسترسی به دوربین مداربسته ساختمان
یکی از مزایا آنتن مرکزی این است که به واسطه آن ها و انجام برخی اقدامات تمامی ساکنین میتوانند از طریق تلویزیون به خود به تصاویر دوربین مداربسته ساختمان دسترسی داشته باشند. برای اتصال دوربین مداربسته به سیستم آنتن مرکزی، به دلیل تفاوت سیگنالها، امکان اتصال مستقیم این دو وجود ندارد. بنابراین، از مدولاتور RF استفاده میشود که وظیفه همسانسازی سیگنالهای دوربین مداربسته و آنتن مرکزی را بر عهده دارد.
معایب آنتن مرکزی
سیستم های MATV در کنار مزایای بسیاری که دارند، طبیعی است که معایبی نیز به همراه داشته باشد. برای اینکه افراد بتوانند تصمیم منطقی بگیرند، لازم است تا در کناری نقاط مثبت انواع آنتن مرکزی، از نقاط ضعف آن نیز مطلع باشند.
- هزینه نسبتا گران
آنتن های مرکزی برای اینکه راه اندازه شوند به ملزومات مختلفی احتیاج دارند. قیمت اجرت نصب و تهیه قطعات میتواند باعث افزایش هزینه ها شود. البته در این مورد هم یک نکته مثبت وجود دارد، از آنجایی که مبلغ پرداختی بر تعداد کل واحد های ساختمان تقسیم میشود و بار مالی زیادی بر روی هر واحد نمیافتد.
- نصب زمانبر
تعیین نوع تقویت کننده، متراژ کابل، تپ آف و سایر موارد در درجه اول نیازمند بررسی و محاسبه است. در ادامه، برای نصب و راه اندازی آنتن برای تک به تک واحد ها و مطمئن شدن از اینکه تمامی آن ها سیگنال ها را به درستی دریافت میکنند احتیاج به زمان دارد.
- بررسی پیوسته
نگهداری مداوم آنتن مرکزی برای حفظ کیفیت سیگنالهای تلویزیونی ضروری است. عوامل جوی مانند باد و باران میتوانند به اجزای آنتن، از جمله کابلها و اتصالات آسیب برسانند. این آسیبها در صورت عدم رسیدگی منجر به افت کیفیت تصویر و ایجاد نویز میشوند. بنابراین، بررسی دورهای اجزا و انجام تعمیرات پیشگیرانه میتواند به جلوگیری از مشکلات و کاهش هزینهها کمک کند.
کاربرد آنتن مرکزی
آنتن مرکزی ساختمان تنها به استفاده در منازل و مراکز مسکونی محدود نمیشود. استفاده از آن ها گسترده است و سیستم های MATV میتوانند برای بسیاری از اماکن نیز مناسب باشند و نیاز آن ها به شبکه های تلویزیونی را رفع کنند.
- هتل ها: به جای اینکه برای هر یک از اتاق های هتل از آنتن مجزا یا آنتن های رومیزی استفاده کرد، یک سیستم آنتن مرکزی میتواند دسترسی به تمامی شبکه های تلویزیونی برای هر اتاق را مهیا کند؛
- بیمارستان ها و مراکز درمانی: وجود آنتن مرکزی در این مراکز باعث میشود تا بیماران و مراجعه کنندگان بتوانند در هر بخش از بیمارستان به شبکه های تلویزیونی دسترسی داشته باشند و سرگرم شود؛
- ادارات و مراکز تجاری: اتاق های انتظار، اتاق های استراحت، لابی ها و سایر بخش ها میتوانند به تلویزیون دسترسی داشته باشند.
قیمت آنتن مرکزی و برند های محبوب
به علت وجود تنوع و گستردگی در میان اجزای تشکیل دهنده آنتن های مرکزی نمیتوان یک واحد مشخص و یکسان برای آن بیان کرد. نوع و جنس آنتن، توان تقویت کننده، تعداد خروجی اسپلیتر و تپ آف، متراژ کابل، تعداد واحد ها و گیرنده ها و سایر موارد از جمله دلایلی هستند که بر روی قیمت سیستم آنتن مرکزی تاثیر گذار هستند. از میان برند های موجود در بازار، آنتن سیماران و آنتن فرایاب توانسته که فروش موفق و خوبی را داشته باشند و محصولات با کیفیتی را عرضه کنند.
نتیجه گیری
در این مقاله چیستی و اجزای آنتن مرکزی، کاربرد ها، قیمت و انواع آن مورد بررسی قرار گرفتند. همچنین با تحلیل و بررسی مزایا و معایب سیستم های آنتن مرکزی سعی شد تا شرایطی فراهم شود که افراد مایل به خرید، بتوانند گزینش و انتخاب بهتری داشته باشند.
توصیه میشود که برای تهیه آنتن مرکزی آپارتمان از افراد متخصص کمک گرفته شود. نصب و راه اندازی آنتن مرکزی نیازمند انجام محاسبات ریاضیاتی و علمی و بررسی های مختلف است. همانطور که در بالاتر اشاره شد، در برخی موارد احتیاجی به استفاده از تپ آف یا تقویت کننده نیست، همکاری با افراد متخصص نه تنها میتواند به صرفهجویی در زمان و هزینه کمک کند، بلکه از بروز مشکلات آینده و نیاز به تعمیرات مکرر نیز جلوگیری میکند.
